Neelam- Kahani

ਨੀਲਮ

(ਇੱਕ ਅਣਮੱਲਾ ਹੀਰਾ)

ਮੈਂ ਜਦੋਂ ਉਸ ਦਾ ਮੂੰਹ ਦੇਖਿਆ ਤਾਾਂ ਪਛਾਖਣਆ ਨਾ, ਮੇਰੇ ਕਲੋ ੋਂ ਉਹ ਦੋ ਖਤੂੰਨ ਵਾਰ ਲੂੰਖਿਆ। ਖਿਰ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਖਿਆਨ ਖਦੱਤਾ ਤਾਾਂ ਮੈਨੂੰ ਅਖਹਸਾਸ ਹੋਇਆ ਖਕ ਇਹ ਮੇਰਾ ਖਮੱਤਰ ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਹੈ, ਪਰ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਬਲਾਉਣ ਤੋਂ ਖਿਜਕ ਰਹਾ ਸੀ ਖਕਉਖਾਂਕ ਮੈਨੂੰ ਖਬਲਕਲ ਯਕੀਨ ਨਹੀਾਂ ਸੀ ਹੋ ਖਰਹਾ ਖਕ ਉਹੀ ਬੂੰਦਾ ਹੈ ਖਜਸ ਨੂੰ ਮੂੰਗਣਾ ਇਕੱ ਜਰਮ ਲੱਗਦਾ ਸੀ। ਸਾਡੇ ਦੋਨਾਾਂ ਚ’ ਕਈ ਵਾਰ ਮੂੰਗਖਤਆਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਬਖਹਸ ਬਾਜੀ ਹਈੋ ਸੀ। ਉਹ ਕਦੀ ਵੀ ਮੂੰਗਖਤਆਾਂ ਨੂੰ ਦਾਨ ਪੂੰਨ ਕਰਨ ਦੇ ਹੱਕ ਖਵੱਚ ਨਹੀਾਂ ਸੀ ਹੂੰਦਾ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਹ ਗਰਿਰ ਚੜਾਵੇ ਚ’ ਯਕੀਨ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਸੋਚ ਸਭ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਹੂੰਦੀ ਸੀ। ਪਰ ਅੱਜ ਉਸਦੀ ਹਾਲਤ ਦੇਿ ਕੇ ਮੈ ਦਖਬਿਾ ਖਵੱਚ ਪੈ ਖਗਆ ਕੀ ਇਹ ਸੱਚ ਮੱਚ ਹੀ ਓਹੀ ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਹ।ੈ ਮੈਂ ਉਸਦੇ ਵੱਲ ਦੇਿਦਾ ਰਹਾ, ਅਚਾਨਕ ਉਹ ਮੇਰੇ ਕਲੋ ਆਇਆ ਤੇ ਆਖਿਆ …….

ਮੋਹਨ ਲਾਲ – ਭਾਜੀ ਕਿ ਪੈਸੇ ਦੇਦੋ ਭੱਿ ਬਹਤ ਲੱਗੀ ਆ।
ਉਸ ਦੀ ਇਹ ਮੂੰਗ ਸਣ ਕੇ ਮੇਰੀਆਾਂ ਅੱਿਾਾਂ ਭਰ ਆਈਆਾਂ, ਮੈਂ ਬੜੇ ਜੋਰ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਅੱਥਰਆਾਂ ਨੂੰ

ਰੋਖਕਆ। ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਖਸਆ ਨਹੀ ਾਂ ਖਕ ਮੈਂ ਕਣੌ ਹਾਾਂ। ਬਸ ਮੈਂ ਆਖਿਆ …. ਮੈਂ – ਭੱਿ ਲੱਗੀ ਤਾਾਂ ਕਿ ਿਵਾ ਦਵਾ।

ਉਸ ਨੇ ਇਕ ਖਨਮਾਣੇ ਵਾਾਂਗ ਹਥੱ ਜੋੜ ਲਏ ਤੇ ਤਰਲੇ ਵਜੋ ਆਿਣ ਲੱਗਾ ….. ਮੋਹਨਲਾਲ–ਭਾਜੀਬੜੀਖਮਹਰਬਾਨੀਹਵੋੇਗੀ।

ਮੈਂਇਸਗੱਲਲਈਵੀਹੈਰਾਨਸੀਖਕਉਸਨੇਵੀਮੈਨੂੰ ਪਛਾਖਣਆਨਹੀਾਂਸੀ।ਮੈਂਉਸਨੂੰ ਨਾਲਲੈਕੇਨਾਲ ਹੀ ਬਣੇ ਇੱਕ ਹੋਟਲ ਅੂੰਦਰ ਲੈ ਖਗਆ। ਤੇ ਹੋਟਲ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਦੋ ਸਮੋਸੇ ਤੇ ਇਕ ਚਾਹ ਲੈ ਆਉਣ ਲਈ ਖਕਹਾ। ਇਹ ਖਸਰਿਉਸਦੇਿਾਣਪੀਣਲਈਸੀ।ਖਿਰਅਸੀਾਂਦੋਵੇਂਅੂੰਦਰਜਾਕੇਇਕਲੱਗੇਟਬੇਲਤੇਬਠੈਗਏ।ਦਰਅਸਲਉਹ ਆਪਣੇ ਪਖਹਰਾਵੇ ਕਾਰਨ ਬਠੈ ਣ ਤੋਂ ਖਿਜਕ ਰਹਾ ਸੀ, ਖਕਉਖਾਂਕ ਹੋਟਲ ਖਵੱਚ ਕਮੂੰ ਕਰਨ ਵਾਖਲਆ ਸਮੇਤ ਬਾਕੀ ਬਠੈ ੇ ਲੋਕ ਵੀ ਉਸ ਵੱਲ ਹੈਰਾਨੀ ਭਰੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਦੇਿ ਰਹੇ ਸਨ। ਪਰ ਮੇਰੇ ਕਖਹਣ ਤੇ ਬੈਠ ਖਗਆ। ਉਸ ਨੇ ਗਲ ਇਕ ਪਜਾਮਾ ਕੜਤਾ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਉਹ ਦੇਿਣ ਤੋ ਐਨਾ ਪਰਾਣਾ ਨਹੀਾਂ ਸੀ ਲਗਦਾ ਪਰ ਮੈਲਾ ਕਾਿੀ ਸੀ ਖਜਸ ਤੋ ਸਾਿਜਾਖਹਰਹੂੰਦਾਸੀਖਕਉਸਨੇਇਹਕਾਿੀਖਦਨਾਾਂਤੋਂਪਾਇਆਹਵੋੇ।ਹਟੋਲਦੇਇਕਨੌਕਰਨੇਚਾਹਤੇਸਮੋਸੇ ਖਲਆਕੇਟਬੇਲਤੇਰੱਿਖਦੱਤ।ੇਉਸਨੇਜਲਦੀਨਾਲਸਮਸੋਾਚੱਖਕਆਤੇਿਾਣਾਸਰਕਰਖਦੱਤਾ।ਸਮੋਸਾਬਹਤ ਗਰਮ ਜਾਪਦਾ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਭੱਿ ਸਾਹਮਣੇ ਇਹ ਖਬਲਕਲ ਗਰਮ ਨਹੀਾਂ ਸੀ ਲਗ ਖਰਹਾ। ਉਸ ਦੇ ਇੱਕ ਹੱਥ ਸਮੋਸਾ ਸੀ ਤੇ ਦਸਰੇ ਹੱਥ ਚਾਹ ਦੀ ਖਗਲਾਸੀ। ਉਹ ਇਕ ਿੱਟ ਚਾਹ ਦਾ ਭਰਦਾ ਤੇ ਇਕ ਡੱਕੀ ਸਮੋਸੇ ਨੂੰ ਵੱਢਦਾ। ਜਲਦੀ ਹੀ ਦੋਵੇਂ ਸਮੋਸੇ ਿਾ ਖਗਆ। ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਬਸ ਦੇਿੀ ਜਾ ਰਹਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਪੱਖਛਆ…..

ਮੈਂ – ਹੋਰ ਿਾਵੇਗਾ?

ਉਸ ਨੇ ਹਾਾਂ ਖਵੱਚ ਖਸਰ ਖਹਲਾਇਆ। ਮੈਂ ਨੌਕਰ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ ਮਾਰੀ ਤੇ ਦੋ ਸਮੋਸੇ ਹੋਰ ਖਲਆਉਣ ਨੂੰ ਖਕਹਾ। ਨੌਕਰ ਕਿ ਖਮੂੰਟਾਾਂ ਖਵੱਚ ਸਮੋਸੇ ਲੈ ਆਇਆ। ਉਸ ਨੇ ਪਖਹਲਾਾਂ ਵਾਾਂਗ ਜਲਦੀ ਨਾਲ ਸਮੋਸੇ ਨੂੰ ਿਖੜਆ ਤੇ ਿਾਣਾ ਸਰ ਕਰ ਖਦੱਤਾ। ਥੋੜਹਾ ਖਜਹਾ ਿਾਣ ਖਪੱਛੋਂ ਉਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪੱਖਛਆ…..

ਮੋਹਨ ਲਾਲ – ਭਾਜੀ ਤਸੀ ਾਂ ਨਹੀ ਾਂ ਿਾਵੋਗ?ੇ

1

ਮੈਂ ਨਾਾਂਹ ਖਵੱਚ ਖਸਰ ਖਹਲਾਇਆ। ਮੇਰੀ ਨਾਾਂਹ ਸਣਦੇ ਹੀ ਉਸ ਨੇ ਖਿਰ ਿਾਣਾ ਸਰ ਕਰ ਖਦੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਸਮੋਸੇ ਿਾ ਲਏ ਤਾਾਂ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪੱਖਛਆ….

ਮੈਂ–ਲੱਗਦਾਮੈਨੂੰ ਪਛਾਖਣਆਨਹੀਾਂਤੂੰ?
ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਦੇਖਿਆ ਤੇ ਸਚੋ ਕੇ ਖਕਹਾ ….

ਮੋਹਨ ਲਾਲ – ਨਹੀ ਾਂ ਭਾਜੀ, ਮੈਂ ਨਹੀ ਾਂ ਪਛਾਖਣਆ।

ਮੈਂ – ਮੈਂ ਜਗਤਾਰ ਖਸੂੰਿ ਹਾਾਂ, ਖਪੂੰਡ ਉਰਨਾ ਤੋਂ। ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਨੇ ਗੌਰ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਦੇਖਿਆ ਤੇ ਕਿ ਖਚਰ ਸੋਚਣ ਖਪੱਛੋਂ ਆਪਣੀ ਜਗਹਾ ਤੋਂ ਉਠ ਕੇ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਨੂੰ ਵਖਿਆ। ਮੈਂ ਵੀ ਆਪਣੀ ਜਗਹਾ ਤੋਂ ਿੜ ਕੇ ਟੇਬਲ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਖਗਆ। ਉਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਦੋਵੇਂ ਮੋਖਢਆਾਂ ਤੋਂ ਿਖੜਆ ਤੇ ਆਖਿਆ …..

ਮੋਹਨ ਲਾਲ – ਓ ਜਗਤਾਰ ਖਸਆਾਂ ਖਕਥੇ ਰਹਾ ਐਨਾ ਖਚਰ?

ਐਨਾ ਕਖਹ ਕੇ ਉਹ ਿੱਟ ਿਟੱ ਕੇ ਰੋਣ ਲੱਗ ਖਪਆ। ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਸੂੰਭਾਲਦੇ ਹੋਏ ਛੇਤੀ ਨਾਲ ਗਲ ਨੂੰ ਲਾ ਖਲਆ।ਪਰਉਸਦਾਰੋਣਾਬਦੂੰ ਨਾਹਇੋ ਆਸਗੋਂਹੋਰਉਚੱ ੀਹੋਖਗਆ।ਉਸਦੇਇਸਵਰਤਾਰੇਵੱਲਸਭਲੋਕਦੇਿ ਰਹੇ ਸਨ ਤੇ ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਚੱਪ ਕਰਾ ਰਹਾ ਸੀ। ਬੜੇ ਜੋਰ ਨਾਲ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਚੱਪ ਕਰਾਇਆ। ਖਿਰ ਮੈਂ ਹੋਟਲ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਬਣਦੇ ਪੈਸੇ ਦੇ ਕੇ ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਬਾਹਰ ਆ ਖਗਆ ਤੇ ਜਲਦੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਡਰਾਈਵਰ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ ਮਾਰੀ। ਉਹ ਜਲਦੀ ਨਾਲ ਗੱਡੀ ਲੈ ਕੇ ਆ ਖਗਆ। ਮੈਂ ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਨੂੰ ਗੱਡੀ ਖਵਚ ਖਬਠਾਇਆ ਤੇ ਆਪ ਵੀ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਬੈਠ ਖਗਆ। ਡਰਾਈਵਰ ਨੇ ਗੱਡੀ ਚਾਲ ਕੀਤੀ ਤੇ ਅਸੀਾਂ ਿਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਤਰ ਪਏ। ਮੇਰਾ ਿਰ ਸ਼ਖਹਰ ਤੋਂ ਥੋੜਹਾ ਬਾਹਰ ਸੀ ਖਜੱਥੇ ਖਜਆਦਾ ਆਬਾਦੀ ਨਹੀਾਂ ਸੀ ਤੇ ਖਵਰਲੇ ਹੀ ਿਰ ਸਨ। ਿਰ ਸ਼ਖਹਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸਾਨੂੰ ਪਹੂੰਚਣ ਖਵੱਚ ਵਕਤ ਲੱਗਣਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਇਸ ਹਾਲ ਦਾ ਕਾਰਨ ਪੱਛਣ ਲੱਗ ਖਪਆ।

ਜਗਤਾਰ – ਕੀ ਗੱਲ ਹੋ ਗਈ ਮੋਹਨ ਭਰਾ, ਇਹ ਖਕਵੇਂ ਦਾ ਹਾਲ ਕਰ ਕੇ ਤਖਰਆ ਖਿਰਦਾ ਏ? ਉਹ ਆਪਣੇ ਅੱਥਰ ਪੂੰਿਦਾ ਹੋਇਆ ਬੋਲਣ ਲੱਗ ਖਪਆ ..

ਮੋਹਨ – ਜਗਤਾਰ ਖਸਆਾਂ ਕੀ ਦੱਸਾਾਂ ਤੈਨੂੰ ਹਣ ਮ,ੈਂ ਖਸਆਣੇ ਆਿਦੇ ਨੇ “ਿੱਗਾ ਚੱਖਕਆ ਖਢੱਡ ਆਪਣਾ ਹੀ ਨੂੰ ਗਾ ਹੂੰਦਾ ਏ” ਪਰ ਮੇਰੀਆਾਂ ਇਨਹਾਾਂ ਮਜਬਰੀਆਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਅਰਸ਼ ਤੋਂ ਿਰਸ਼ ਤੇ ਲੈ ਆਾਂਦਾ ਈ ਓ। ਪਤਾ ਨਹੀਾਂ ਰੱਬ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਖਕਹੜੇ ਜਰਮ ਦੀ ਸਜਾ ਖਦੱਤੀ ਆ।

ਜਗਤਾਰ – ਮੋਹਨ ਵੀਰੇ ਮੈਨੂੰ ਿੱਲ ਕੇ ਗੱਲ ਦਸ ਤਾਾਂ ਜੋ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਾ( ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਨੂੰ ਹੌਸਲਾ ਖਦੂੰਦੇ ਹੋਏ)।

ਮੋਹਨ – ਜਗਤਾਰ ਤੇਰੇ ਖਪੂੰਡ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਕਿ ਖਚਰ ਖਪੱਛੋਂ ਮੇਰਾ ਖਵਆਹ ਹੋ ਖਗਆ, ਰੱਬ ਦੀ ਖਕਰਪਾ ਨਾਲ ਿਰਵਾਲੀ ਚੂੰਗੀ ਖਮਲ ਗਈ ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੇ ਮਾਾਂ-ਬਾਪ ਦੀ ਬਹਤ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਿਰ ਨੂੰ ਭਾਗ ਵੀ ਲੱਗ ਗਏ ਦੋ ਮੂੰਡੇ ਤੇ ਇੱਕ ਬਹਤ ਹੀ ਖਪਆਰੀ ਿੀ ਹੋਈ, ਵੱਡੇ ਮੂੰਡੇ ਦਾ ਨਾਮ ਰਖਜੂੰਦਰ ਤੇ ਛੋਟੇ ਦਾ ਨਾਮ ਗੋਪਾਲ ਰੱਖਿਆ।ਵਸੈ ੇ ਤੇ ਖਤੂੰਨੇ ਬੱਚੇ ਬਹਤ ਖਪਆਰੇ ਸੀ ਪਰ ਸਾਖਰਆਾਂ ਨਾਲੋਂ ਸੋਹਣੀ ਤੇ ਮੇਰੇ ਖਜਗਰ ਦਾ ਟਕੜਾ ਮੇਰੀ ਿੀ ਨੀਲਮ ਸੀ। ਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਉਹ ਮੇਰੇ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਖਪਆਰੀ ਏ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਕਮੂੰ ਕਾਰ ਖਵਚ ਖਵਅਸਤ ਖਰਹਾ ਸਮਾਾਂ ਲੂੰਗਦਾ ਖਗਆ ਬੱਚੇ ਪੜ ਖਲਿ ਕੇ ਜਵਾਨ ਹੋ ਗਏ।ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਖਪੱਛੋਂ ਮਾਾਂ-ਬਾਪ ਵੀ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ। ਤੇ ਬੱਚੇ ਉਚੇਰੀ ਪੜਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਲਜ ਪੈ ਗਏ ਦੋਨੋ ਮੂੰਡੇ ਇਕੱਠੇ ਹੀ ਇੱਕੋ ਕਾਲਜ ਪੜਦੇ ਸਨ।ਨੀਲਮ ਦਸਵੀ ਾਂ ਕਰਨ ਖਪੱਛੋਂ ਆਪਣੇ ਨਾਨਕੇ ਚਲੀ ਗਈ। ਨਾਨਕੇ ਉਸਦੇ ਚੂੰਗੇ ਨੇ, ਰਾਣੀ (ਮੋਹਨ ਦੀ ਿਰਵਾਲੀ) ਦਾ ਭਰਾ ਪਖਲਸ ਖਵਚ ਥਾਣਦੇ ਾਰ ਹੈ। ਸ਼ਖਹਰ ਖਵਚ ਰਖਹਣ ਕਾਰਨ ਉਹ ਬੜਾ ਹੀ ਸਮਿਦਾਰ ਤੇ ਪਖੜਆ ਖਲਖਿਆ ਪਖਰਵਾਰ ਹ।ੈ ਉਹ ਨੀਲਮ ਨਾਲ ਬਹਤ ਖਪਆਰ ਕਰਦੇ ਸਨ ਇਸ ਲਈ ਨੀਲਮ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਸ਼ਖਹਰ ਲੈ ਗਏ। ਮੂੰਡੇ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਕਾਲਜ ਖਵਚ ਹੀ ਹੋਸਟਲ ਖਵਚ ਰਖਹਣ ਲੱਗ ਪਏ, ਬਸ ਮੈਂ ਤੇ ਰਾਣੀ ਹੀ ਖਪੂੰਡ ਰਖਹੂੰਦੇ ਸਾਾਂ। ਖਜ਼ੂੰਦਗੀ ਬੜੀ ਸੋਹਣੀ ਸੀ।

2

ਇਹਸਭਗੱਲਾਾਂਜਗਤਾਰਖਿਆਨਨਾਲਸਣਖਰਹਾਸੀ,ਮਹੋਨਲਾਲਨੂੰਟੋਕਦੇਉਹਬੋਖਲਆ…. ਜਗਤਾਰ – ਮੋਹਨ ਯਾਰ ਤੂੰ ਤਾਾਂ ਖਲਿਦਾ ਬਹਤ ਸੋਹਣਾ ਸੀ, ਮਨੈ ੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਤੇਰੀਆਾਂ ਕਹਾਣੀਆਾਂ ਦਰ ਦਰਾਡੇ ਖਪੂੰਡ ਤਕੱ

ਮਸ਼ਹਰ ਸਨ। ਤੇਰੀਆਾਂ ਕਹਾਣੀਆਾਂ ਪੜ ਪੜ ਕੇ ਤਾਾਂ ਅਸੀ ਾਂ ਖਜ਼ੂੰਦਗੀ ਨੂੰ ਜੀਣਾ ਖਸੱਖਿਆ ਏ।
ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਜਗਤਾਰ ਦੇ ਬੋਲ ਸਣ ਕੇ ਥੋੜਾ ਖਜਹਾ ਖਹਣਕਦਾ ਹੋਇਆ ਹੱਸਦਾ ਬੋਖਲਆ। ਇਹ ਹਾਸਾ ਨਹੀਾਂ

ਸੀ ਬਸ ਇਹ ਤਾਾਂ ਜਗਤਾਰ ਖਸੂੰਿ ਨੂੰ ਟੋਕਣ ਦਾ ਹੂੰਗਾਰਾ ਸੀ…

ਮੋਹਨ ਲਾਲ – ਕਾਹਦੀਆਾਂ ਕਹਾਣੀਆਾਂ ਬਾਈ … ਲੋਕਾਾਂ ਨੂੰ ਸਮਿਾਉਣਾ ਤਾਾਂ ਸੌਿਾ ਆ, ਖਕਸੇ ਦੀਆਾਂ ਗੱਲਾਾਂ ਸਣ ਕੇ ਜਾ ਖਜ਼ੂੰਦਗੀਨੂੰਦੇਿਕੇਖਬਆਨਦਣੇੇਸੋਿੇਨੇਤੇਓਨਾਹੀਸੌਿਾਵਾਓਹਨਾਲੋਕਾਾਂਦੀਆਾਂਕਹਾਣੀਆਾਂਖਲਿਣੀਆਾਂ।ਪਰ ਜਦੋਂ ਓਹੀ ਹਾਲਾਤ ਆਪਣੇ ਤੇ ਬਣ ਜਾਾਂਦੇ ਨੇ ਤੇ ਜੀਣਾ ਵੀ ਔਿਾ ਹੋ ਜਾਾਂਦਾ ਏ।

ਜਗਤਾਰ – ਗੱਲ ਤਾਾਂ ਤੇਰੀ ਸਹੀ ਵਾ ਮੋਹਨ ਵੀਰੇ ਪਰ ਖਕਸੇ ਦੇ ਦੱਿ-ਸੱਿ ਨੂੰ ਸ਼ਬਦਾਾਂ ਖਵੱਚ ਖਬਆਨ ਕਰਨਾ ਵੀ ਸੌਿਾ ਨਹੀ।ਾਂਤੇਤੇਰੇਨਾਲੋਂਵਿੀਆਉਹਕਈੋ ਨਹੀਾਂਸੀਕਰਸਕਦਾ।ਚੱਲਕਈੋ ਨਾਤੂੰਦਸਐਥੋਂਤੱਕਖਕਵੇਂਪੱਜਾ?

ਜਗਤਾਰ ਖਸੂੰਿ ਦੀ ਇਹ ਗੱਲ ਸਣ ਕੇ ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਖਿਰ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਸਣਾਉਣ ਲੱਗ ਖਪਆ।

ਮੋਹਨ ਲਾਲ – ਸਮਾਾਂ ਲੂੰਿਦਾ ਖਗਆ ਦੋਵੇਂ ਮੂੰਡੇ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਖ਼ਰਚਾ ਲੈਣ ਆਉਦਾਂ ੇ ਰਖਹੂੰਦੇ, ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਖਰਹਾ ਖਕ ਸ਼ਖਹਰ ਦੀ ਪੜਾਈ ਦਾ ਖ਼ਰਚਾ ਜ਼ਰਰ ਵੱਿ ਹੋਵੇਗਾ । ਮੈਂ ਖਜੱਥੋਂ ਖਕਤੋਂ ਵੀ ਓਹਨਾ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਕਰ ਕੇ ਦੇ ਦੇਣ।ੇ ਆੜਤ ਤਾਾਂ ਬਸ ਨਾਾਂ ਦੀ ਹੀ ਰਖਹ ਗਈ। ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਬਾਪ ਖਜਉਦਾਂ ਾ ਖਰਹਾ ਆੜਤ ਚੂੰਗੀ ਚਲਦੀ ਸੀ ਪਰ ਬਾਪ ਦੇ ਗਜਰਨ ਖਪੱਛੋਂ ਹਾਲਮੂੰਦਾਹੂੰਦਾਖਗਆ।ਕਈੋ ਵੀਲੋੜਵੂੰਦਆਕੇਲੋੜਅਨਸਾਰਪੈਸੇਲੈਜਾਾਂਦਾਸੀਪਰਮੈਂਕਦੇਖਕਸੇਨਾਲ ਖਲਿ-ਖਲਿਾ ਨਹੀਾਂ ਸੀ ਕੀਤਾ, ਪਖਹਲਾ-ਪਖਹਲਾ ਤਾਾਂ ਲੋਕਾਾਂ ਨੇ ਪੈਸੇ ਮੋੜ ਖਦੱਤੇ ਪਰ ਖਿਰ ਖਕਸੇ ਨੇ ਮੋੜਨੇ ਸਹੀ ਨਾ ਸਮਿ।ੇ ਹੋਲੀ ਹੋਲੀ ਲੋਕਾਾਂ ਨੇ ਆੜਤ ਤੇ ਵੀ ਆਉਣਾ ਬੂੰਦ ਕਰ ਖਦੱਤਾ, ਲੋਕ ਬਹਾਨੇ ਨਾਲ ਪੈਸੇ ਲੈ ਤਾਾਂ ਜਾਾਂਦੇ ਪਰ ਮੋੜਦਾ ਕਈੋ ਖਵਰਲਾ ਹੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਵੀ ਕਦੇ ਖਕਸੇ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬਰ ਨਾ ਕੀਤਾ ਤੇ ਸੋਚਦਾ ਖਰਹਾ ਖਕ ਕੀ ਪਤਾ ਜੋ ਪੈਸੇ ਉਿਾਰ ਮੂੰਗਣ ਆਇਆ ਉਹ ਖਕੂੰਨਾ ਕ ਲੋੜ ਵਦੂੰ ਹੋਵੇਗਾ, ਇਸ ਲਈ ਖਲਖ਼ਤ ਪੜਹਤ ਕਰਨਾ ਵੀ ਮੈਂ ਜ਼ਰਰੀ ਨਾ ਸਮਖਿਆ। ਪਰ ਲੋਕਾਾਂ ਨੇ ਮੇਰੀ ਇਸ ਆਦਤ ਦਾ ਨਾਜਾਇਜ ਿਾਇਦਾ ਚਖਕਆ। ਇਕੱ ਪਾਸੇ ਆੜਤ ਖਵੱਚ ਿਾਟਾ ਤੇ ਦਜੇ ਪਾਸੇ ਬੱਖਚਆਾਂ ਦੀ ਪੜਾਈ ਦਾ ਖ਼ਰਚਾ ਮੈਂ ਦਾਨ ਕਰਦਾ ਕਰਦਾ ਮੂੰਗਣ ਤਕ ਆ ਖਗਆ। ਪਰ ਕਦੇ ਮੈਂ ਸੀ.. ਨਾ ਕੀਤੀ ਖਕ ਇੱਕ ਖਦਨ ਮੇਰੇ ਬੱਚੇ ਮੇਰੀ ਕੀਤੀ ਮੇਹਨਤ ਦਾ ਮੱਲ ਪਾਉਣਗੇ। ਪਰ ਹਾਲਾਤ ਵਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਉਦੋਂ ਹੋ ਗਏ ਜਦੋਂ ਮੇਰਾ ਵੱਡਾ ਮੂੰਡਾ ਰਖਜੂੰਦਰ ਆਪਣੇ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਇਕੱ ਨਾਲ ਪੜਦੀ ਕੜੀ ਨੂੰ ਖਵਆਹ ਕੇ ਿਰ ਲਈ ਆਇਆ। ਪਰ ਮੈਂ ਸੋਖਚਆ ਕਈੋ ਨਾ ਨਵਾਾਂ ਜ਼ਮਾਨਾ ਹੈ ਕਈੋ ਗੱਲ ਨੀ।

ਿਰਚ ਵੱਿਦੇ ਗਏ ਤੇ ਆਮਦਨੀ ਨਾ ਮਾਤਰ ਸੀ। ਅਜੇ ਵੱਡੇ ਦੇ ਖਵਆਹ ਨੂੰ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਵੀ ਨਹੀਾਂ ਸਨ ਹੋਏ ਖਕ ਖਨੱਕਾ ਵੀ ਵੱਡੀ ਨੂੰਹ ਰਾਣੀ ਦੀ ਭੈਣ ਖਵਆਹ ਕੇ ਲੈ ਆਇਆ। ਦੋਵੇਂ ਮੂੰਡੇ ਤਾਾਂ ਕਈੋ ਕਮੂੰ ਕਰਦੇ ਨਹੀਾਂਸੀ ਤੇ ਉਪਰੋਂ ਮੇਰੇ ਖਸਰ ਦਾ ਬੋਜ ਹੋਰ ਵਿਾ ਖਦੱਤਾ। ਦੋਵੇਂ ਨੂੰ ਹਾਾਂ ਸ਼ਖਹਰੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਿਰ ਦੇ ਕਮੂੰ ਕਾਰ ਨੂੰ ਹੱਥ ਵੀ ਨਾ ਲਾਉਦਾਂ ੀਆਾਂ । ਿਰ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕਮੂੰ ਬਸ ਖਵਚਾਰੀ ਰਾਣੀ ਹੀ ਕਰਦੀ। ਖਜਵੇਂ ਖਕਵੇਂ ਅਸੀਾਂ ਵਿਤ ਲੂੰਿਾ ਰਹੇ ਸਾਾਂ, ਮੇਰੇ ਖਦੱਲ ਖਵੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਾਂ ਦੱਿ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜ਼ਦ ਵੀ ਮੈਂ ਕਦੇ ਮੱਥੇ ਤੇ ਤਰੇੜੀ ਨਹੀਾਂ ਸੀ ਖਲਆਾਂਦੀ ਖਕ ਕਦੇ ਤਾਾਂ ਰੱਬ ਚੂੰਗੇ ਖਦਨ ਖਲਆਵੇਗਾ। ਪਰ ਚੂੰਗੇ ਆਉਣ ਨਾਲੋਂ ਹਾਲਤ ਹੋਰ ਿਰਾਬ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਕਿ ਕ ਸਮਾਾਂ ਲੂੰਿਣ ਤੇ ਇੱਕ ਖਦਨ ਰਾਣੀ ਨੂੰ ਿੱਪੇ ਕਮੂੰ ਕਰਖਦਆਾਂ ਦੌਰਾ ਪੈ ਖਗਆ। ਡਾਕਟਰ ਕਲੋ ਪੱਜਣ ਤੋਂ ਪਖਹਲਾਾਂ ਹੀ ਰਾਣੀ ਪਰੀ ਹੋ ਗਈ। ਮੈਨੂੰ ਖਕਤੇ ਵੀ ਥਾਾਂ ਨਹੀਾਂ ਸੀ ਖਮੱਲ ਰਹੀ। ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਮੇਰੀ ਖਜ਼ੂੰਦਗੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਦਮਾ ਸੀ। ਪਰ ਮੇਰੇ ਕਲੋ ਦੱਿ ਿਰੋਲਣ ਲਈ ਕਈੋ ਹਾਣੀ ਨਹੀ ਾਂ ਸੀ।

ਮੈਂ ਖਦਲ ਤੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੂੰਦਾ ਖਗਆ, ਪਰ ਕਦੇ ਜ਼ਾਖਹਰ ਨਾ ਕਰ ਸਖਕਆ। ਇੱਕ ਖਦਨ ਰਾਣੀ ਦਾ ਭਰਾ ਆਇਆ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਦੱਖਸਆ ਖਕ ਮੇਰੀ ਿੀ ਨੀਲਮ ਦਾ ਖਵਆਹ ਹੋ ਖਗਆ ਹੈ। ਮੂੰਡਾ ਨੀਲਮ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਾਲਜ ਖਵੱਚ ਪੜਦਾ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਨੀਲਮ ਨੂੰ ਉਸ ਨਾਲ ਖਵਆਹ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਖਕਹਾ ਤੇ ਨੀਲਮ ਨੇ ਸਾਿ ਮਨਾ ਕਰ ਖਦੱਤਾ, ਪਰ ਮੂੰਡਾ ਿੱਦਸਾਡੇਿਰਦਾਪਤਾਕਰਕੇਆਪਣੀਮਾਾਂਨੂੰ ਨਾਲਲੈਸਾਡੇਿਰਆਖਗਆ।ਮੂੰਡਾਚੂੰਗੇਪਖਰਵਾਰਤੋਂਸੀਮੈਂਦੇਰੀ

3

ਕਰਨੀ ਸਹੀ ਨਾ ਸਮਿੀ ਤੇ ਇੱਕ ਚੂੰਗਾ ਖਰਸ਼ਤਾ ਸਮਿ ਕੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਚੂੰਨੀ ਚੜਾਵਾ ਕਰ ਖਦੱਤਾ। ਨੀਲਮ ਦੇ ਮਾਮੇ ਦੇ ਮੂੰਹੋਇਹਿਬਰਸਣਕੇਮੈਂਿਸ਼ਤਾਾਂਬਹਤਹਇੋਆਪਰਮੈਨੂੰਦੱਿਵੀਸੀਜੋਮੈਂਆਪਣੀਿੀਦਾਆਪਣੇਹੱਥੀ ਖਵਆਹਨਾਕਰਾਸਖਕਆ।ਸਭਤੋਂਖਜਆਦਾਦੱਿਮੈਨੂੰਇਸਗੱਲਦਾਸੀਖਕਮੈਂਆਪਣੇਖਕਸੇਵੀਿੀਪੱਤਰਦਾ ਖਵਆਹ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀ ਨਹੀਾਂ ਸੀ ਕੀਤਾ। ਸਭ ਮਾਖਪਆਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੱਖਚਆਾਂ ਦੇ ਖਵਆਹ ਦੇ ਸੌ ਸਪਨੇ ਹੂੰਦੇ ਨੇ, ਓਹਨਾ ਦੇ ਮਨ ਖਵੱਚ ਕਈ ਰੀਿਾਾਂ ਹੂੰਖਦਆਾਂ ਨੇ ਪਰ ਅਿਸੋਸ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਖਕ ਇਹ ਮੇਰੇ ਨਸੀਬ ਖਵੱਚ ਖਬਲਕਲ ਨਹੀ ਾਂ ਸੀ। ਕਿ ਸਮੇ ਖਪੱਛੋਂ ਰਾਣੀ ਦਾ ਭਰਾ ਚਲਾ ਖਗਆ। ਰਾਣੀ ਦੇ ਮਰਨ ਖਪੱਛੋਂ ਿਰ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕਮੂੰ ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਪੱਤਰਾਾਂ ਜਾਾਂ ਨੂੰ ਹਾਾਂ ਚੋ ਖਕਸੇ ਨੇ ਤੀਲਹਾ ਨਹੀਾਂ ਸੀ ਭੂੰਖਨਆ। ਉਤੱ ੋਂ ਿਰੇ ਕਈੋ ਨਵੇਂ ਤੋਂ ਨਵਾਾਂ ਪਾਰ ਹਣਾ ਆਉਦਾਂ ਾ ਸੀ ਕਦੇ ਨੂੰ ਹਾਾਂ ਦੇ ਸਬੂੰਿੀਆਾਂ ਪਾਸੋ ਤੇ ਕਦੇ ਮਰੇ ੇ ਮੂੰਖਡਆਾਂ ਦੇ ਯਾਰ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਿਰ ਖਵੱਚ ਇੱਕ ਨੌਕਰ ਖਜਆਦਾ ਤੇ ਮਾਲਕ ਿਟ ਅਨਭਵ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਖਦਨ ਵੱਡਾ ਮੂੰਡਾ ਖਕਸੇ ਏਜੇਂਟ ਨੂੰ ਿਰ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ ਉਸ ਨੇ ਪਤਾ ਨਹੀਾਂ ਖਕੂੰਨੇ ਪੈਖਸਆਾਂ ਖਵੱਚ ਉਸ ਨਾਲ ਦਜੇ ਮਲਿ ਜਾਣ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਮੇਰੇ ਤਰਲੇ ਪਾ ਕੇ ਜਮਾ ਕੀਤੀ ਸਾਰੀ ਨਗਦੀ ਤੇ ਮੇਰੀ ਵਸੀਅਤ ਖਕਸੇ ਨੂੰ ਗਖਹਣੇ ਪਾ ਕੇ ਕਿ ਖਦਨਾਾਂ ਖਪੱਛੋਂ ਉਹ ਤੇ ਉਸਦੀ ਿਰਵਾਲੀ ਦਜੇ ਮਲਿ ਜਾ ਪੱਜੇ। ਉਸ ਤੋਂ ਦੋ ਕ ਮਹੀਖਨਆਾਂ ਬਾਦ ਓਹਨਾ ਖਨੱਕੇ ਮੂੰਡੇ ਤੇ ਉਸਦਾ ਿਰਵਾਲੀ ਨੂੰ ਵੀ ਓਥੇ ਬਲਾ ਖਲਆ। ਮੈਨੂੰ ਆਿ ਗਏ ਖਕ ਉਹ ਓਥੋਂ ਪੈਸੇ ਭੇਜਣਗੇ ਤੇ ਸਾਰਾ ਕਰਜਾ ਲਵਾਦੇਣਗ।ੇ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਖਕ ਇਹਨਾਾਂ ਖਪਛੱ ੇ ਮੜ ਕੇ ਨਹੀਾਂ ਦੇਿਣਾ ਪਰ ਇਹ ਜਾਣਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਮੈਂ ਖਦਲ ਤੇ ਪੱਥਰ ਰਿੱ ਖਲਆ। ਓਹਨਾ ਜਾਣ ਖਪੱਛੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਗਜਖਰਆ ਤੇ ਖਿਰ ਦਜਾ ਪਰ ਓਹਨਾ ਨਾ ਤਾਾਂ ਪੈਸੇ ਭੇਜੇ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਆਪ ਆਏ। ਪਰ ਬਕੈਂ ਵਾਲੇ ਜ਼ਰਰ ਆਏ ਓਹਨਾ ਮੈਨੂੰ ਿਰੋਂ ਬਾਹਰ ਕਢੱ ਖਦੱਤਾ ਤੇ ਿਰ ਤੇ ਕਬਜਾ ਕਰ ਖਲਆ। ਖਪੂੰਡ ਦੇ ਖਕਸੇ ਬੂੰਦੇ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਸਹਾਰਾ ਨਾ ਖਦੱਤਾ।

ਮੈਂ ਗਰਿਰ ਜਾਣਾ ਵੀ ਸਹੀ ਨਾ ਸਮਖਿਆ ਖਕਉਖਾਂਕ ਮੈਂ ਅਜੇ ਤਕ ਗਰਿਰ ਿੇਲਾ ਵੀ ਨਹੀਾਂ ਸੀ ਖਦੱਤਾ। ਪਰ ਮੇਰੇ ਕਲੋ ਹੋਰ ਕਈੋ ਰਾਹ ਵੀ ਨਹੀਾਂ ਸੀ ਖਰਹਾ। ਥੱਕ ਹਾਰ ਕੇ ਮੈਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੋਂ ਮਆਿੀ ਮੂੰਗੀ ਤੇ ਓਥੇ ਰਖਹ ਕੇ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਲੱਗ ਖਪਆ। ਤਕਰੀਬਨ ਦੋਵਾਾਂ ਕ ਮਹੀਖਨਆਾਂ ਬਾਅਦ ਕਈੋ ਕੜੀ ਇਕੱ ਗੱਡੀ ਤੇ ਮੇਰਾ ਪਤਾ ਕਰਦੀ ਹਈੋ ਗਰਿਰ ਪੱਜੀ। ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਖਬਲਕਲ ਨਾ ਪਛਾਖਣਆ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪਾਪਾ ਕਖਹ ਕੇ ਬਲਾਇਆ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਅਖਹਸਾਸ ਹੋਇਆਖਕਇਹਤਾਾਂਮੇਰੀਿੀਨੀਲਮਆ।ਮੇਰੀਆਾਂਅਿੱਾਾਂਚੋ’ਅੱਥਰਵਖਹਣਲੱਗਪਏਉਸਨੇਮੈਨੂੰਿੱਟਕੇਗਲੱ ਨਾਲ ਲਾਇਆ ਤੇ ਇੂੰਿ ਖਪਆਰ ਕੀਤਾ ਖਜਵੇਂ ਇੱਕ ਮਾਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨਾਲ ਕਰ ਰਹੀ ਹੋਵੇ। ਮੇਰੇ ਅੱਥਰਆਾਂ ਦਾ ਕਈੋ ਖਹਸਾਬ ਨਹੀਾਂ ਸੀ ਉਸ ਵਕਤ । ਇਹ ਅੱਥਰ ਸਨ ਮੇਰੇ ਮੂੰਖਡਆਾਂ ਦੇ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਿੋਿੇ ਦ,ੇ ਮੇਰੇ ਖਪਆਰ ਦਾ ਮੱਲ ਨਾ ਪਾਉਣ ਦ,ੇ ਇਹ ਅੱਥਰ ਸਨ ਰਾਣੀ ਦੀ ਮੌਤ ਦ,ੇ ਇਹ ਅੱਥਰ ਸਨ ਹਰ ਉਸ ਦਰਦ ਲਈ ਜੋ ਮੈਂ ਹੱਸਦੇ ਹੋਏ ਕਬਲ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਇਹ ਅੱਥਰ ਸਨ ਇੱਕ ਬਾਪ ਦਾ ਆਪਣੀ ਿੀ ਨਾਲ ਖਵਯੋਗ ਦੇ ਤੇ ਖਮਲਾਪ ਦ।ੇ ਦਰਅਸਲ ਮੈਨੂੰ ਕਈੋ ਖਹਸਾਬ ਨਹੀਾਂ ਸੀ ਖਕ ਮੈਂ ਰੋ ਖਕਉਾਂ ਖਰਹਾ ਹਾਾਂ। ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਮਰੇ ੀ ਿੀ ਵੀ ਰੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਸਾਡੇ ਆਸੇ-ਪਾਸੇ ਇਕੱ ਅਲਗ ਤਰਹਾਾਂ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣ ਖਗਆ ਸੀ। ਖਿਰ ਅਚਾਨਕ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਸਰਦਾਰ ਆਇਆ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਨੀਲਮ ਨੂੰ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਚੱਪ ਕਰਾਇਆ, ਤੇ ਨੀਲਮ ਨੂੰ ਮੈਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਗੱਡੀ ਖਵੱਚ ਬੈਠਣ ਨੂੰ ਖਕਹਾ। ਨੀਲਮ ਮੈਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਗੱਡੀ ਦੀ ਖਪਛਲੀ ਸ਼ੀਟ ਤੇ ਬੈਠ ਗਈ ਤੇ ਉਹ ਸਰਦਾਰ ਖਜਸਨੇ ਸਾਨੂੰ ਚੱਪ ਕਰਾਇਆ ਸੀ ਉਹ ਗੱਡੀ ਚਲਾਉਣ ਲੱਗ ਖਪਆ। ਮੈਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਸ ਸਰਦਾਰ ਵੱਲ ਬਹਤ ਖਿਆਨ ਨਾ ਖਦੱਤਾ। ਸਾਰਾ ਰਸਤਾ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਿੀ ਦੀ ਗੋਦ ਖਵੱਚ ਖਸਰ ਰੱਿ ਕੇ ਰੋਂਦਾ ਆਇਆ ਤੇ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਵਾਰ ਖਪਆਰ ਕਰਦੀ ਆਈ। ਪਰ ਮੈਂ ਨਹੀ ਾਂ ਸੀ ਚਾਹੂੰਦਾ ਖਕ ਇਹ ਸਫ਼ਰ ਕਦੀਖ਼ਤਮਹੋਵ।ੇ ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਾਂਸੀਿਬਰਕੇਅਸੀਾਂਖਕੱਥੇਜਾਰਹੇਹਾਾਂਤੇਨਾਹੀਮੈਨੂੰ ਰਾਹਾਾਂਬਾਰੇਪਤਾਲੱਗਾਪਰਕਿ ਦੇਰ ਖਪੱਛੋਂ ਅਸੀਾਂ ਇਕੱ ਿਰ ਪਜੱ ਗਏ। ਉਹ ਸਰਦਾਰ ਨੇ ਗਡੱ ੀ ਰੋਕੀ ਤੇ ਜਲਦੀ ਨਾਲ ਉਤੱ ਰ ਕੇ ਗੱਡੀ ਦੀ ਖਪਛਲੀ ਬਾਰੀ ਿੋਲੀ ਖਿਰ ਨੀਲਮ ਤੇ ਸਰਦਾਰ ਮੈਨੂੰ ਅੂੰਦਰ ਲੈ ਗਏ। ਸਰਦਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਨੌਕਰ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ ਮਾਰੀ…..

ਸਰਦਾਰ – ਰਾਮੇ ਪਾਣੀ ਲੈ ਕੇ ਆ।

ਖਿਰ ਜਲਦੀ ਨਾਲ ਇਕੱ ਨੌਕਰ ਖਤੂੰਨ ਖਗਲਾਸ ਪਾਣੀ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ। ਅਸੀਾਂ ਬਹਤ ਹੀ ਸੋਹਣੇ ਸੋਖਿਆਾਂ ਤੇ ਬੈਠ ਗਏ। ਮੈਨੂੰ ਿਾਸ ਮਾਲਮ ਹੂੰਦਾ ਸੀ ਖਕ ਇਹ ਖਕਸੇ ਚੂੰਗੇ ਸਾਹਕਾਰ ਦਾ ਿਰ ਹੈ। ਨੀਲਮ ਨੇ ਇਕੱ ਖਗਲਾਸ ਚੱਖਕਆ ਤੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਾਂ ਨਾਲ ਮੈਨੂੰ ਪਾਣੀ ਖਪਆਖਲਆਾਂ ਤੇ ਖਿਰ ਆਪ ਪਾਣੀ ਪੀਤਾ। ਐਨੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅੱਿ ਿੜ ਉਮਰ ਦੀ ਜਨਾਨੀ ਇੱਕ ਬੱਚਾ ਚੱਕ ਕੇ ਖਲਆਈ ਤੇ ਆ ਕੇ ਨੀਲਮ ਨੂੰ ਿੜਾ ਖਦੱਤਾ। ਨੀਲਮ ਨੇ ਉਹ ਬੱਚਾ ਮੈਨੂੰ ਿੜਉੋ ਖਾਂਦਆ ਖਕਹਾ

4

ਇਹ ਤਹਾਡੀ ਦੋਹਤੀ ਕੂੰਚਨ ਹੈ। ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਾਂ ਖਵੱਚ ਚੱਖਕਆ ਤੇ ਉਸ ਨਾਲ ਖਪਆਰ ਕਰਨ ਲੱਗ ਖਪਆ। ਖਿਰ ਨੀਲਮ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਦੱਖਸਆ ਖਕ ਇਹ ਸਰਦਾਰ ਉਸਦਾ ਿਰਵਾਲਾ ਹੈ ਜੋ ਕੇ ਇੱਕ ਬਹਤ ਵੱਡਾ ਵਕੀਲ ਹੈ। ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਜਗਹਾ ਤੋਂ ਉਖਠਆ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਿੱਟ ਕੇ ਗੱਲ ਨਾਲ ਲਾ ਖਲਆ। ਉਸ ਨੇ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਖਪਤਾ ਵਜੋਂ ਸਖਤਕਾਰ ਕੀਤਾ ਤੇ ਬਹਤ ਿੱਟ ਕੇ ਜੱਿੀ ਪਾਈ। ਮੇਰੇ ਲਈ ਉਹ ਿਸ਼ੀਆਾਂ ਕਦੇ ਨਾ ਭੱਲਣ ਵਾਲੀਆਾਂ ਯਾਦਾਾਂ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਮਰਦੇ ਦੱਮ ਤੱਕ ਯਾਦ ਰਖਹਣਗੀਆਾਂ। ਐਵੇਂ ਹੀ ਬਹਤ ਵਕਤ ਲੂੰਿ ਖਗਆ। ਮਰੇ ੇ ਿੀ ਤੇ ਜਵਾਈ ਤੇ ਮੇਰੀ ਹੱਦ ਤੋਂ ਪਰੇ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਮੈਨੂੰ ਹਰ ਇੱਕ ਸੱਿ ਖਮਖਲਆ ਐਦਾਾਂ ਹੀ ਦੋ ਸਾਲ ਲੂੰਿ ਗਏ, ਮੇਰੀ ਛੋਟੀ ਖਜਹੀ ਦੋਹਤੀ ਮੈਨੂੰ ਨਾਨੂੰ-ਨਾਨੂੰ ਕਖਹ ਕੇ ਬਲਾਉਣ ਲੱਗ ਪਈ। ਉਸਦੀ ਤੋਤਲੀ ਆਵਾਜ਼ ਬਹਤ ਖਪਆਰੀ ਲਗਦੀ ਸੀ। ਰੱਬ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਸਭ ਿਸ਼ੀਆਾਂ ਦੇ ਖਦੱਤੀਆਾਂ ਸਨ ਜੋ ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਿੋਹੀਆਾਂ ਸੀ। ਪਰ ਸਮਾਾਂ ਲੂੰਿਣ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਅਖਹਸਾਸ ਹਇੋ ਆ ਖਜਵੇਂ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਿੀ ਜਵਾਈ ਤੇ ਬਿੋ ਹੋਵਾਾਂ। ਉਹ ਭਾਾਂਵੇ ਮੈਨੂੰ ਹਰ ਸੱਿ ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਖਕਸੇ ਤੇ ਬੋਿ ਬਣ ਕੇ ਜੀਣਾ ਸਹੀ ਨਾ ਲੱਗਾ ਤੇ ਮੈਂ ਮੌਕਾ ਦੇਿ ਕੇ ਓਥੋਂ ਖਨਕਲ ਖਗਆ। ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਓਹਨਾ ਜ਼ਰਰ ਮੈਨੂੰ ਲੱਭਣ ਦੀ ਪਰੀ ਕੋਖਸ਼ਸ਼ ਕੀਤੀ ਹਵੋ ੇਗੀ ਪਰ ਮੈਂ ਉਸ ਸ਼ਖਹਰ ਤੋਂ ਹੋਰ ਸ਼ਖਹਰ ਆ ਖਗਆ। ਐਥੇ ਆ ਕੇ ਮੈਂ ਕਮੂੰ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹਤ ਲੱਖਭਆ ਪਰ ਖਕਸੇ ਨੇ ਮੇਰੀ ਬਜ਼ਰਗ ਵਾਲੀ ਹਾਲਤ ਦੇਿ ਕੇ ਕਮੂੰ ਦੇਣਾ ਸਹੀ ਨਾ ਸਮਖਿਆ । ਖਿਰ ਮੇਰੇ ਕਲੋ ੋਂ ਮੂੰਗਣ ਤੋਂ ਖਸਵਾ ਕਈੋ ਚਾਰਾ ਨਾ ਖਰਹਾ। ਪਰ ਐਨੇ ਦੱਿ ਿੱਲਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਮੈਂ ਕਦੇ ਿਦੱ ਿਸ਼ੀ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਨਹੀ ਾਂ ਸੀ ਸੋਖਚਆ।

ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਦੀ ਹੱਡ ਬੀਤੀ ਸਣ ਕੇ ਜਗਤਾਰ ਖਸੂੰਿ ਦੀਆਾਂ ਅੱਿਾਾਂ ਭਰ ਆਇਆਾਂ। ਐਨੇ ਨੂੰ ਉਹ ਜਗਤਾਰ ਖਸੂੰਿ ਦੇ ਿਰ ਪੱਜ ਗਏ। ਜਗਤਾਰ ਖਸੂੰਿ ਆਪਣੇ ਪਰਾਣੇ ਯਾਰ ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਨੂੰ ਲਈ ਕੇ ਗਡੱ ੀ ਖਵੱਚੋ ਉਤੱ ਖਰਆ। ਖਿਰ ਉਹ ਿਰ ਦੇ ਅੂੰਦਰ ਵੜ ਗਏ । ਅਜੇ ਓਹਨਾ ਅੂੰਦਰ ਕਦਮ ਹੀ ਰੱਖਿਆ ਖਕ ਇੱਕ ਚਾਰ ਕ ਸਾਰ ਦੀ ਬੱਚੀ ਭੱਜ ਕੇ ਜਗਤਾਰ ਖਸੂੰਿ ਵੱਲ ਆਈ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਆਵਾਜ਼ ਲਗਾਈ ਬੱਚੀ – ਦਾਦ …….

ਜਗਤਾਰ ਖਸੂੰਿ ਨੇ ਿਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਬੱਚੀ ਨੂੰ ਹੱਥਾਾਂ ਖਵੱਚ ਚੱਕ ਖਲਆ ਤੇ ਖਪਆਰ ਕਰਨ ਲੱਗ ਖਪਆ ਤੇ ਬੱਚੀ ਨੂੰ ਆਖਿਆ ..

ਜਗਤਾਰ ਖਸੂੰਿ – ਕਦੋ ਆਇ ਆ ਮੇਰਾ ਪ ੱਤ ?
ਬੱਚੀ ਨੇ ਬੜੀ ਖਪਆਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਚ’ ਖਕਹਾ … ਬੱਚੀ-ਦਾਦਪਤਾਹੈਆਪਕੋਹਮਕਬੱ ਕੇਆਏਹੈਂ…ਕਹਾਥੇਆਪ? ਜਗਤਾਰ – ਹਮ ਤੋਂ ਯਹੀ ਥੇ ਆਪ ਹੀ ਗੂੰਮ ਹੋ ਜਾਤੀ ਹੋ।

ਇਹ ਕਖਹਣ ਖਪੱਛੋਂ ਜਗਤਾਰ ਬਚੱ ੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਖਪਆਰ ਕਰਨ ਲੱਗ ਖਪਆ। ਇਹ ਸਭ ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਦੇਿ ਖਰਹਾ ਸੀ ਦਰਅਸਲ ਉਸ ਨੇ ਬੱਚੀ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਖਲਆ ਸੀ। ਇਹ ਉਸਦੀ ਦੋਹਤੀ ਹੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਥੋੜਾ ਅੱਗੇ ਵੱਿ ਕੇ ਦੇਖਿਆ ਤੇ ਸਾਹਮਣੇ ਉਸਦਾ ਿੀ ਤੇ ਜਵਾਈ ਬੈਠੇ ਹੋਏ ਸੀ। ਨੀਲਮ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖਪਉ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਖਲਆ ਤੇ ਭੱਜ ਕੇ ਆ ਕੇਮੋਹਨਲਾਲਦੇਗੱਲਲੱਗਕੇਰੋਣਲੱਗਪਈਤੇਮੋਹਨਲਾਲਵੀਰੋਣਲੱਗਖਪਆ।ਜਗਤਾਰਨੂੰ ਇਹਖਦਰਸ਼ਦੇਿ ਕੇ ਸਭ ਸਮਿ ਆ ਖਗਆ। ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਕਿ ਕ ਖਦਨ ਓਥੇ ਖਰਹਾ।

ਇੱਕਖਦਨਮਹੋਨਲਾਲਿਰਦੀਛੱਤਉਪੱਰਆਪਣੇਖਖ਼ਆਲਾਾਂਖਵੱਚਗੂੰਮਬੈਠਾਸੀਤੇਜਗਤਾਰਉਸਦੇਕਲੋ ਆਇਆ।ਉਸਨੇਮੋਹਨਲਾਲਦਾਹਾਲਚਾਲਪੱਖਛਆਤੇਖਿਰਉਸਨੂੰਖਕਹਾ…

ਜਗਤਾਰ ਖਸੂੰਿ – ਯਾਰ ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਤੂੰ ਤਾਾਂ ਖਲਿਦਾ ਬਹਤ ਸੋਹਣਾ ਸੀ,ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਹਾਾਂ ਤੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਹੱਡ ਬੀਤੀ ਵੀ ਜ਼ਰਰ ਖਲਿਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਪਖਹਲਾਾਂ ਤਾਾਂ ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਨੇ ਜਗਤਾਰ ਦੀ ਗੱਲ ਵੱਲ ਖਿਆਨ ਨਾ ਖਦੱਤਾ ਤੇ ਖਿਰ ਸੋਚਣ ਲੱਗ ਖਪਆ ਉਸ ਨੂੰ ਜਗਤਾਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਸਹੀ ਲੱਗੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਕਿ ਖਦਨਾਾਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਹੱਡ ਬੀਤੀ ਇੱਕ ਖਕਤਾਬਦੇਰਪਵਜੋਂਖਲਿਖਦਤੱੀਤੇਉਸਨੂੰਨੀਲਮ(ਇੱਕਅਣਮੱਲਾਹੀਰਾ)ਵਜੋਂਪਬਖਲਸ਼ਕਰਵਾਇਆ।ਉਸਦੀ

5

ਇਹ ਖਕਤਾਬ ਬਹਤ ਪਰਖਸੱਿ ਹਈੋ ਖਜਸ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਸਾਲਾਹਣਾ ਕੀਤੀ। ਖਕਤਾਬ ਨੇ ਬਹਤ ਮੋਟੀ ਕਮਾਈ ਕੀਤੀ ਇਹ ਸਾਰੀ ਕਮਾਈ ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਿੀ ਦੇ ਨਾਮ ਲਗਵਾ ਖਦੱਤੀ।

ਜਦੋਂ ਖਕਸੇ ਨੇ ਵੀ ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਦਾ ਸਾਥ ਨਾ ਖਦੱਤਾ ਤਾਾਂ ਉਸਦੀ ਿੀ ਨੇ ਇੱਕ ਮਾਾਂ ਬਣ ਕੇ ਆਪਣੇ ਖਪਤਾ ਦੀ ਦੇਿ ਭਾਲ ਕੀਤੀ। ਨੀਲਮ ਉਸਦੀ ਿੀ ਿੱਟ ਤੇ ਮਾਾਂ ਵਜੋਂ ਉਸਨੂੰ ਖਜਆਦਾ ਮਖਹਸਸ ਹੂੰਦੀ ਸੀ। ਨੀਲਮ ਉਸ ਲਈ ਉਹ ਹੀਰਾਸੀਜੋਸਭਤੋਂਕੀਮਤੀਸੀ।ਜੋਉਹਚਾਉਦਾਂ ਾਸੀਖਕਹਰਇੱਕਮਾਾਂਬਾਪਕਲੋ ਹੋਵੇ।ਅੱਜਕਲੱ ਅਕਸਰਹੀਇਹੋ ਖਜਹੇ ਹਾਲਤ ਹੋ ਜਾਾਂਦੇ ਨੇ ਪੱਤਰ ਮਾਾਂ ਬਾਪ ਨੂੰ ਿੋਿਾ ਦੇ ਜਾਾਂਦੇ ਨੇ ਤੇ ਿੀਆਾਂ ਆਪਣੇ ਮਾਖਪਆਾਂ ਦਾ ਆਸਰਾ ਬਣਦੀਆਾਂ ਨੇ। ਸਾਰੇ ਹੀ ਇਕੱ ਸਮਾਨ ਨਹੀਾਂ ਹਦੂੰ ੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਜਗਤਾਰ ਖਸੂੰਿ ਦਾ ਪੱਤਰ ਸੀ ਜੋ ਆਪਣੇ ਸੋਹਰੇ ਨੂੰ ਵੀ ਖਪਤਾ ਦਾ ਦਰਜ਼ਾ ਦੇ ਖਰਹਾ ਤੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਦੇ ਪੱਤਰ ਸਨ ਜੋ ਬਾਪ ਨੂੰ ਵੀ ਬਾਪ ਸਮਿ ਕੇ ਰਾਜੀ ਨਹੀਾਂਸਨ। ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਇੱਕਿੀਦਾਆਪਣੇਬਾਪਪਤਰੀਤੇਇੱਕਬਾਪਦਾਆਪਣੇਿੀਪਰਤੀਮੋਹਦਰਸਾਉਦਾਂੀਹੈਂ।

ਦਰਅਸਲ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੀ ਇੱਕ ਭੈਣ ਨੇ ਖਲਿਣ ਨੂੰ ਪਰੇਖਰਤ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਨੀਲਮ ਹੈ, ਵੈਸੇਮੈਂਉਸਨੂੰਪਨਰੀਤਕਖਹਕੇਬਲਾਉਦਾਂਾਹਾਾਂਪਰਉਸਦਾਅਸਲੀਨਾਮਨੀਲਮਹੈ।ਇਸਲਈਮੈਂਨਹੀਾਂਸਮਿਦਾ ਖਕ ਉਸਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਈੋ ਹੋਰ ਨਾਮ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਲਈ ਢਕਵਾਾਂ ਹੂੰਦਾ। ਉਹ ਚਹਦੂੰ ੀ ਸੀ ਖਕ ਮੈਂ ਇੱਕ ਐਸੇ ਸਕਸ਼ ਦਾ ਖਕਰਦਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਾ ਜੋ ਆਪਣੀ ਹਰ ਿਸ਼ੀ ਦੱਬ ਕੇ ਦਖਜਆਾਂ ਦੀਆਾਂ ਲੋੜਾਾਂ ਪਰੀਆਾਂ ਕਰਦਾ ਹੋਵ।ੇ ਮੈਂ ਉਸ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਮੱਿ ਰੱਿਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਖਲਿਣ ਦੀ ਕੋਖਸ਼ਸ਼ ਕੀਤੀ ਹ।ੈ ਇਸ ਖਵੱਚ ਖਲਿੇ ਸ਼ਬਦ ਤੇ ਖਕਰਦਾਰ ਭਾਾਂਵੇ ਮੇਰੇ ਵੱਲੋ ਉਪਜੇ ਗਏ ਨੇ ਪਰ ਇਹ ਸੋਚ ਮੇਰੀ ਭੈਣ ਨੀਲਮ ਦੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਉਸਦਾ ਿੂੰਨਵਾਦੀ ਹਾਾਂ ਜੋ ਉਸ ਨੇ ਇਕੱ ਬਾਪ ਦੇ ਿੱਲਦੇ ਆ ਰਹੇ ਦੱਿ ਨੂੰ ਖਬਆਨ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਖਦੱਤੀ।

ਪਰੀਤ  ਭੈਣੀ

9779324826